Περιβαλλοντική ηθική

Ο άνθρωπος βρίσκεται σε συνεχή αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του. Οι πράξεις του –θεμιτά ή αθέμιτα- επηρεάζουν το χώρο που ζει και εργάζεται και αρκετές φορές τον μετασχηματίζουν αρνητικά.
Γι’ αυτό το λόγο, τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονος προβληματισμός σχετικά με το ποιες πράξεις του ανθρώπου είναι ηθικά αποδεκτές και ποιες όχι, όσον αφορά στην επίδρασή τους στο περιβάλλον. Το σύγχρονο σκεπτόμενο άνθρωπο απασχολούν ερωτήματα όπως το αν είναι σωστό να αποξηραθεί μια λίμνη προκειμένου να καλλιεργηθεί, ή να παραβλέψουμε τη ρύπανση μιας λίμνης, ενός ποταμού ή μιας θάλασσας προκειμένου να λειτουργήσει μια βιομηχανική μονάδα σε κάποια περιοχή και άλλα παρόμοια. Οι απαντήσεις σε ερωτήματα όπως τα παραπάνω συγκροτούν την περιβαλλοντική ηθική, η οποία είναι ένα σύνολο κανόνων που πρέπει να διέπουν τη συμπεριφορά του ανθρώπου προς το περιβάλλον.
Η προβληματική κατάσταση στην οποία αυτό έχει περιέλθει και οι σύγχρονες απαιτήσεις για πολιτική και ηθική ωρίμανση τόσο των πολιτών (ατομικό επίπεδο) όσο και των κοινωνιών( συλλογικό επίπεδο), ασκούν έντονες πιέσεις για επανατοποθέτηση των σχέσεων του σημερινού ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον του και τα στοιχεία που το αποτελούν.
Με το πέρασμα των αιώνων τα όρια της περιβαλλοντικής ηθικής διευρύνονται, παραμερίζεται το ατομικό συμφέρον και γίνεται προσπάθεια η εκμετάλλευση του περιβάλλοντος σήμερα να μην υπονομεύει την ποιότητα ζωής και τη διαβίωση των επόμενων γενεών. Η εκρηκτική πρόοδος της τεχνολογίας, μας έχει βάλει στον φαύλο κύκλο της ανάπτυξης και της καταστροφής μαζί.
Για να καταφέρουμε να βρούμε τρόπο να ξεφύγουμε από αυτόν είναι απαραίτητο να χαράξουμε νέα πορεία προς κατευθύνσεις συνεκτίμησης και συνεξέτασης ακόμα και μη ανθρώπινων όντων κατά τη διαμόρφωση του νέου πλέγματος ηθικών αξιών. Η αρμονική συμβίωση με όλα τα έμβια και μη όντα της φύσης, ο σεβασμός απέναντι σε όλες τις μορφές ζωής, η αλλαγή της καταναλωτικής μορφής της ζωής, η συνεργασία και η αλληλεγγύη μεταξύ προηγμένων και μη χωρών, είναι μερικά από τα πρώτα πράγματα που θα μπορέσουν να συνεισφέρουν θετικά προς αυτή την κατεύθυνση. Από όποια οπτική γωνία και ιδωθεί η σχέση ανθρώπου- περιβάλλοντος (ανθρωποκεντρισμός, κοινωνική οικολογία, βιοκεντρισμός, βαθιά οικολογία) , είναι εντελώς απαραίτητο να καταφέρουν κάποια στιγμή να βρουν ένα τρόπο μεταξύ τους «επικοινωνίας» το περιβάλλον, η ηθική και η πολιτισμική- τεχνολογική πρόοδος. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Γεωργόπουλος (2002) «φαίνεται να έχει φτάσει ο καιρός, ώστε οργανωμένα πλέον, να ξεπεράσουμε τα όρια της ανθρώπινης κοινότητας και να επωμιστούμε τις ηθικές υποχρεώσεις και καθήκοντα προς τα άλλα, τα μη ανθρώπινα όντα».
Το αν αυτό είναι εφικτό ή το ποιες θυσίες θα απαιτηθούν από την κάθε πλευρά και το ποια θέση θα πάρει τελικά ο σύγχρονος άνθρωπος για την αντιμετώπιση ενός τόσο σοβαρού και πολύπλοκου προβλήματος, είναι ερωτήματα που για να απαντηθούν χρειάζεται η ενεργοποίηση όλων μας και η εγκατάλειψη της αδιαφορίας και της μοιρολατρίας . Ο άνθρωπος είναι ο επιστάτης μιας περιουσίας που του κληροδότησε η φύση και έχει υποχρέωση να την προστατέψει και να τη διατηρήσει.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
Γεωργόπουλος Α., Περιβαλλοντική Ηθική, Gutenberg, 2002.