Ανακύκλωση Η/Υ

Υπολογιστές και μόλυνση του περιβάλλοντος

Οι υπολογιστές, τα περιφερειακά τους (οθόνες, εκτυπωτές κ.λπ.) και γενικότερα τα ηλεκτρονικά είδη περιέχουν εκατοντάδες υλικά και ουσίες που μπορούν, υπό ορισμένες συνθήκες, να καταστούν ιδιαίτερα επικίνδυνες και επιβλαβείς τόσο για το περιβάλλον όσο και για τον άνθρωπο. Τέτοια υλικά είναι διάφορα βαρέα μέταλλα, όπως ο μόλυβδος, το κάδμιο, ο υδράργυρος, το χρώμιο, το βάριο, το αντιμόνιο, ορισμένα είδη μη βιοδιασπώμενων πλαστικών και πολλά άλλα. Οι παραπάνω ουσίες υπάρχουν σε υπολογίσιμες ποσότητες στις μπαταρίες των υπολογιστών, στους καθοδικούς σωλήνες των οθονών, στα ηλεκτρονικά κυκλώματα, στους πυκνωτές, στα δοχεία μελάνης (cartridges) και στα toners των εκτυπωτών, στα διάφορα πλαστικά μέρη των συσκευών και αλλού. Κάτω από ειδικές καταστάσεις, όπως είναι λ.χ. η καύση του πλαστικού του υπολογιστή ή η μη υγειονομική ταφή ενός εξαρτήματος, κάποιες από τις ουσίες αυτές μπορεί να απελευθερωθούν στη φύση και να μολύνουν τον αέρα, το έδαφος και τους υδάτινους πόρους.

Ενδεικτικά, μία οθόνη υπολογιστή περιέχει από ένα έως και τρία κιλά μόλυβδου, ποσότητα που αρκεί για να μολύνει μια μικρή λίμνη. Τα ίδια ισχύουν και για άλλα βαρέα μέταλλα, τα οποία λόγω τοξικότητας εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους όχι μόνο για το περιβάλλον αλλά και για την υγεία.

Ξεκάθαρα λοιπόν, οι υπολογιστές που πετιούνται χωρίς πολύ σκέψη στα σκουπίδια και από εκεί σε κάποια χωματερή, συνιστούν μια ωρολογιακή βόμβα για το περιβάλλον, μια νάρκη για το οικοσύστημα, το μέγεθος της οποίας μάλιστα συνεχώς διογκώνεται. Είναι χαρακτηριστικό ότι την τελευταία πενταετία η παγκόσμια παραγωγή υπολογιστών και συναφών συσκευών αυξήθηκε κατακόρυφα, ο δε κύκλος ζωής ενός μηχανήματος μειώθηκε σημαντικά, κυμαινόμενος κατά μέσο όρο στα 2-3 χρόνια (έναντι 5-7 στις αρχές της περασμένης δεκαετίας). Αυτό πρακτικά σημαίνει, ότι έπειτα από μια τριετία περίπου, ο υπάρχων υπολογιστής καθίσταται "παλιός", "άχρηστος", και αντικαθίσταται από κάποιο καινούριο μοντέλο.

Οι εξελίξεις αυτές (συντόμευση κύκλου ζωής συσκευών, δραματική αύξηση των ηλεκτρονικών απορριμμάτων) "συνέλαβαν" απροετοίμαστη την παγκόσμια κοινότητα, που μόλις την τελευταία τριετία άρχισε οργανωμένες προσπάθειες για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Δεδομένου λοιπόν ότι η διαχείρισή τους βρίσκεται διεθνώς (και στην Ελλάδα) σε πρώιμο στάδιο, καθίσταται αναγκαία (και) η ατομική ενεργοποίηση του καθενός, προκειμένου τα τοξικά υλικά να μην καταλήξουν στο περιβάλλον και στη συνέχεια στον οργανισμό μας.

Τι μπορεί να γίνει λοιπόν με τους υπολογιστές και τα περιφερειακά που έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο της ωφέλιμης ζωής τους; Οι προτεινόμενες λύσεις είναι οι δύο:
1) Επισκευή, αναβάθμιση και επαναχρησιμοποίηση του προβληματικού (ή παλιού) εξοπλισμού, και
2) Ανακύκλωση και βιώσιμη διαχείριση των ηλεκτρονικών απορριμμάτων.


Λύση 1η: Επιδιόρθωση και επαναχρησιμοποίηση

Όσον αφορά στην πρώτη δυνατότητα, η επισκευή προτείνεται όταν πρόκειται για μηχανήματα και συσκευές που δεν είναι ιδιαίτερα παλαιάς τεχνολογίας, που λ.χ. δεν έχουν ξεπεράσει την πενταετία (αν και αυτό είναι σχετικό μέγεθος). Σε τέτοιες περιπτώσεις, το εξουσιοδοτημένο τμήμα service της μάρκας του υπολογιστή σας (ή της οθόνης ή του εκτυπωτή κ.λπ.) μπορεί να αναλάβει την επιδιόρθωση εγγυημένα και αξιόπιστα. Με την ευκαιρία μάλιστα μπορεί να γίνει και μια αναβάθμιση, ώστε ο υπολογιστής να εκσυγχρονιστεί και να κερδίσει μερικά χρόνια ζωής ακόμα.

Όταν πρόκειται για χαλασμένες συσκευές παλαιότερες των 5 ετών, άλλοτε το κόστος επισκευής προβάλλει αποτρεπτικό -καθώς προσεγγίζει το κόστος αγοράς ενός καινούργιου μηχανήματος-, άλλοτε τα κατάλληλα ανταλλακτικά είναι δυσεύρετα ή δεν κυκλοφορούν πλέον στο εμπόριο. Αν παρ' όλα αυτά έχετε πάρει την απόφαση να δώσετε στον υπολογιστή σας την ευκαιρία να... συνεχίσει τη ζωή του, καλό θα ήταν να λάβετε υπόψη τα παρακάτω.

1. Το κόστος επισκευής κάποιου παλιού υπολογιστή ή περιφερειακού εξαρτάται από τη βλάβη που παρουσιάζει. Πολλές φορές, αν και η βλάβη είναι μικρή και επιδιορθώνεται εύκολα, παρουσιάζεται από τα επίσημα τμήματα service ως μεγάλη και ανεπανόρθωτη. Οι εταιρίες, πιεζόμενες και από το γρήγορο ρυθμό κυκλοφορίας νέων μοντέλων, προσπαθούν να στρέψουν το καταναλωτικό κοινό στην αγορά καινούργιου εξοπλισμού και όχι στην επιδιόρθωση του παλιού. Ωστόσο, εσείς θα αποφασίσετε για την τύχη του παλιού υπολογιστή σας. Αν το επίσημο service δεν μπορέσει να σας εξυπηρετήσει, μην απογοητευθείτε. Μπορείτε να αναζητήσετε και να βρείτε έναν ιδιώτη τεχνικό, ικανό να επισκευάσει τον υπολογιστή σας.

2. Η επισκευή του παλαιού εξοπλισμού, πέραν του ότι συνάδει με το οικολογικό πνεύμα, μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα ωφέλιμη για εσάς και την επιχείρησή σας. Στον υπολογιστή που επισκευάσθηκε μπορείτε π.χ. να αποθηκεύσετε τα κρίσιμα δεδομένα σας, χρησιμοποιώντας τον δηλαδή αποκλειστικά ως backup. Έτσι, σε περίπτωση που υποστεί βλάβη κάποιος άλλος υπολογιστής της επιχείρησης και καταστραφούν κάποια αρχεία από εκείνον, θα έχετε κρατήσει αντίγραφά τους στον παλιό (επισκευασμένο) υπολογιστή και θα ξεπεράσετε εύκολα την ατυχή συγκυρία, που σημειωτέον μπορεί να σας επισκεφθεί με διάφορες μορφές (κάψιμο κυκλωμάτων - πλακέτας, κατάρρευση λειτουργικού συστήματος, ιοί κ.λπ).

Εναλλακτικά, μπορείτε να αξιοποιήσετε τον επιδιορθωμένο υπολογιστή ως επιπρόσθετο μέτρο ασφαλείας όταν κατεβάζετε αρχεία από το Internet. Να τον χρησιμοποιείτε δηλαδή για να συνδέεστε και να κατεβάζετε σε εκείνον και μόνο σε εκείνον διάφορα αρχεία από το Διαδίκτυο. Κατόπιν, αφού τα ελέγξετε με κάποιο antivirus πρόγραμμα και τα ανοίξετε, μπορείτε να τα μεταφέρετε σε κάποιον άλλο υπολογιστή. Με δεδομένο ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μεγάλη εξάπλωση ιών, worms και trojans μέσω του Internet, η χρήση ενός (αριθμητικά) υπολογιστή ως βασικού μέσου σύνδεσης προβάλλει ως ένα καλό προστατευτικό μέτρο που θα σας γλιτώσει από πολλές περιπέτειες. Επίσης, στο παλιό σας PC μπορείτε να δοκιμάζετε κάποια νέα προγράμματα - εφαρμογές χωρίς να διακινδυνεύσετε την ευστάθεια και την καλή λειτουργία κάποιου άλλου υπολογιστή. Ασφαλώς, είναι αυτονόητο ότι αν επιθυμείτε μπορείτε να εντάξετε πλήρως τον παλιό υπολογιστή στην καθημερινή λειτουργία της επιχείρησης.



Λύση 2η: Ανακύκλωση και υγειονομική ταφή

Η ανακύκλωση των υλικών που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν και η απόρριψη των υπολειμμάτων σε ειδικούς χώρους προβάλλει ως η ενδεδειγμένη λύση στις περιπτώσεις εκείνες που η επισκευή είτε δεν είναι πολύ ελκυστική (λόγω κόστους) είτε είναι ανέφικτη (λόγω αδυναμίας ανεύρεσης ανταλλακτικών).

Ένας προσωπικός υπολογιστής αποτελείται, σε γενικές γραμμές, από σίδερο, αλουμίνιο, πλαστικό, χαρτόνι και ελαστικό. Περισσότερο από το 90% των υλικών αυτών μπορεί να ανακυκλωθεί. Ωστόσο, το πρόβλημα με την ανακύκλωση έγκειται στο ότι είναι αρκετά δαπανηρή, καθώς η πραγματοποίησή της απαιτεί την ύπαρξη οργανωμένου μηχανισμού συλλογής και επεξεργασίας. Χρειάζεται δηλαδή ειδικευμένο προσωπικό για να αποσυναρμολογεί τα μηχανήματα, να ελέγχει ποια εξαρτήματα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, ποια πρέπει να σταλούν για ανακύκλωση και ποια θα καταλήξουν στους χώρους της υγειονομικής ταφής.

Στις περισσότερες χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου, μόλις τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να οργανώνονται μεγάλου εύρους κρατικές πρωτοβουλίες για την ανακύκλωση των ηλεκτρονικών απορριμμάτων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εκπονήσει από το 2000 σχέδιο δράσης για την πρόληψη και τον περιορισμό της δημιουργίας ηλεκτρονικών αποβλήτων, την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης του άχρηστου εξοπλισμού στα κράτη - μέλη της. Επίσης, αξιώνει από τους κατασκευαστές ηλεκτρονικών ειδών την αντικατάσταση ορισμένων επικίνδυνων ουσιών (μολύβδου, υδραργύρου, καδμίου, εξασθενούς χρωμίου, πολυβρωμοδιφαινυλίων και πολυβρωμοδιφαινυλαιθέρων) από 1ης Ιουλίου 2006, με άλλες, ακίνδυνες ουσίες.
Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής και με χρηματοδότηση από την ΕΕ κατά 50%, η ελληνική Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης υλοποίησε μεταξύ 11/2001 και 11/2003 το πιλοτικό πρόγραμμα "Βιώσιμη Διαχείριση Απορριμμάτων Ηλεκτρονικών Υπολογιστών". Κατά τη διάρκεια του προγράμματος συλλέχθηκαν 73 τόνοι ηλεκτρονικών απορριμμάτων, τα οποία ελέγχθηκαν από τεχνικούς, και είτε επισκευάσθηκαν είτε στάλθηκαν για ανακύκλωση είτε κατέληξαν σε χώρους υγειονομικής ταφής. Στο πρόγραμμα μπορούσε να συμμετάσχει οποιοσδήποτε είχε στην κατοχή του ηλεκτρονικό υπολογιστή ή εκτυπωτή (ιδιώτες, βιομηχανίες, εταιρίες, δημόσιες υπηρεσίες κ.ά.), παραχωρώντας τον "άχρηστο" εξοπλισμό του για ανάκτηση/ανακύκλωση και περιβαλλοντική διαχείριση. Με ένα τηλεφώνημα οι ενδιαφερόμενοι μπορούσαν να κλείσουν ραντεβού με το φορτηγό της Οικολογικής Εταιρίας Ανακύκλωσης, το οποίο παραλάμβανε τις συσκευές από το χώρο τους. Επίσης, οι ενδιαφερόμενοι μπορούσαν να παραδίδουν οι ίδιοι τις συσκευές τους στο χώρο του εργαστηρίου. Το πρόγραμμα αποτέλεσε και αποτελεί την ερευνητική, θεωρητική και πρακτική βάση, για την υλοποίηση του επόμενου μεγάλου βήματος: τη σύσταση εθνικού φορέα, που θα αναλάβει τη διαχείριση των άχρηστων ηλεκτρονικών συσκευών, σύμφωνα με σχετική Κοινοτική Οδηγία. Ο φορέας θα φέρει το διακριτικό τίτλο "Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε." και θα απαρτίζεται από κρατικούς οργανισμούς και ιδιωτικές εταιρίες που κατασκευάζουν ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Η ενεργοποίηση του εν λόγω φορέα αναμένεται να πραγματοποιηθεί εντός του 2004.

Υπενθυμίζεται ότι η Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης είναι μια περιβαλλοντική μη κυβερνητική οργάνωση, που ιδρύθηκε το 1990 με στόχο την οργάνωση και υποστήριξη προγραμμάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων, νερού, ενέργειας με έμφαση στη μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των αποβλήτων, τη βιώσιμη διαχείριση του νερού, τη μείωση της σπατάλης ενέργειας και την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την προώθηση της βιωσιμότητας (δηλαδή μιας οικονομίας που δεν αντιστρατεύεται το περιβάλλον και την κοινωνία) και τέλος την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για τη διαμόρφωση περιβαλλοντικής συνείδησης, την ανάληψη της ευθύνης των παραγωγών και καταναλωτών.

Πώς μπορώ εγώ να συμβάλω στην ανακύκλωση;

Εξετάστε πρώτα την περίπτωση της επισκευής και αναβάθμισης (βλ. προηγούμενη παράγραφο). Αν κρίνετε ότι η επισκευή είναι ασύμφορη ή αδύνατη ή ανώφελη και έχετε λάβει την απόφαση ότι ο υπολογιστής σας είναι "για τα σκουπίδια", τότε:
• Μην τον πετάξετε στο κάδο του δήμου. Στην καλύτερη περίπτωση, θα καταλήξει σε κάποια χωματερή μαζί με τα υπόλοιπα οικιακά απορρίμματα. Στη χειρότερη, θα καταλήξει στα χέρια κάποιου ρακοσυλλέκτη η κάποιου παιδιού, που αφού διαπιστώσει ότι δεν του κάνει (ή πάρει ό,τι του κάνει) θα τον εγκαταλείψει όπου βρει…
• Μην τον πουλήσετε για σίδερο ή πλαστικό. Οι επαγγελματίες που αγοράζουν (έναντι πινακίου φακής) παλιούς υπολογιστές για να τους αποσυναρμολογήσουν και να αποσπάσουν τα πολύτιμα μέταλλα που περιέχονται σε εκείνους, δεν φημίζονται για την οικολογική τους ευαισθησία ούτε για την απαιτούμενη γνώση του θέματος. Συνήθως, αφού πάρουν αυτό που θέλουν πετούν τα επικίνδυνα υπολείμματα στα σκουπίδια.
• Απευθυνθείτε στην Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης, στο τηλέφωνο 210 8224481. Αν και το πρόγραμμα "Βιώσιμη Διαχείριση Απορριμμάτων Ηλεκτρονικών Υπολογιστών" έχει ολοκληρωθεί, η δραστηριοποίηση της εταιρίας συνεχίζεται. Με αίσθημα ευθύνης και τεχνογνωσία θα σας ενημερώσουν για τις υπάρχουσες εναλλακτικές, θα σας διευκολύνουν και θα προσπαθήσουν να δώσουν λύση στο πρόβλημά σας.
• Περιμένετε την ενεργοποίηση του εθνικού φορέα που θα αναλάβει τη διαχείριση των ηλεκτρονικών απορριμμάτων. Λογικά, μέσα στο 2004 η "Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε." θα βρίσκεται σε πλήρη επιχειρησιακή λειτουργία, καθώς απομένουν ελάχιστες τυπικές διατυπώσεις.
• Μπορείτε αν τα εξαρτήματα ή τα κομμάτια του υπολογιστή λειτουργούν αλλά δεν αξίζουν αναβάθμιση να τα χαρίσετε σε άτομα που τα θέλουν και μπορούν να τα αξιοποιήσουν. Μια καλή ιδέα είναι να τα δωρίσετε στο xariseto.gr όπου μπορούν να πιάσουν τόπο ή να τα βάλετε σε μια αγγελία αν το επιθυμείτε.
• Μια ακόμα λύση, είναι να επικοινωνήσετε με την Freecycle.org η οποία είναι παρόμοια με το xariseto. Είναι μια μη κερδοσκοπική οργάνωση η οποία έχει δράση σε ολόκληρο τον κόσμο αλλά και στην Ελλάδα και μάλιστα σε 13 διαφορετικές πόλεις, και μπορείτε να χαρίσετε τον παλιό σας υπολογιστή.
• Στην περίπτωση που ο υπολογιστής λειτουργεί αλλά είναι απαρχαιωμένος, μπορείτε να σκεφτείτε τα ακόλουθα:
 Δώστε τον στα παιδιά σας για να βγάζουν το άχτι τους και να μην διαλύσουν τον καινούριο που πήρατε.
 Βάλτε του Linux δώστε του μερικά χρόνια ζωής ακόμα και δώστε στον εαυτό σας την ευκαιρία να μάθει ένα καινούριο λειτουργικό.
 Κάντε το Mp3 Jukeboχ
• Τέλος, εάν δεν διαθέτετε υπολογιστή και επιθυμείτε να αποκτήσετε, εξετάστε το ενδεχόμενο αγοράς κάποιας μεταχειρισμένης -πλην όμως αξιόπιστης- συσκευής (υπολογιστή, οθόνης, εκτυπωτή) από την Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης. Η εταιρία, στο πλαίσιο του προγράμματος, επισκεύασε διάφορες συσκευές και τις διαθέτει σε πολύ χαμηλές τιμές.
Σε καμία περίπτωση όμως μη τα πετάξετε στα σκουπίδια μιας και θα καταλήξουν στη χωματερή με τις γνωστές συνέπειες.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
http://www.go-online.gr

http://medgreece.gr